دانش‌پژوهشی نقادانه ( سومین بخش از دوره آموزشی تیزفکری)

با تدریس: دکتر #حامد_صفایی_پور و #روح‌الله_سلیمانی‌پور (دانشجوی دکتری  علم اطلاعات و دانش‌شناسی)

🔶اشاره: «دانش‌پژوهشی نقادانه» آخرین دوره از مجموعه سه‌گانۀ دوره آموزشی «تیزفکری؛ مهارت‌های #تفکر_نقادانه» است. محتوای اصلی این دوره بر اصلی‌ترین مهارت‌ها دانش‌پژوهشی نقادانه متمرکز است. مخاطب اصلی دانشجویان و به طور خاص دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری هستند که لازم است در انجام تحقیقات و نگارش مقالات تحقیقی به استانداردهای نگارش و پژوهش نقادانه توجه وافی داشته باشند. مهارت‌های کلیدی مورد بحث در این دوره در سه دسته مهارت‌های پژوهش و جستجو، مهارت‌های نگارش دانشگاهی و مهارت‌های مطالعه متمرکز خلاصه شده است. 

1️⃣در روز نخست، مفهوم‌شناسی #تحقیق(research)، تفاوت تحقیق و #جستجو(search)، انواع کتاب و نقش هر یک در تحقیق، منطق و استراتژی تحقیق، سنجه‌های ارزیابی یک اثر تحقیقی، چگونگی طبقه‌بندی اطلاعات و مقدمات در یک تحقیق، رابطه تحلیل، استدلال و تحقیق و آسیب¬شناسی موردی مقالات تحقیقی در ایران از مهمترین سرفصل‌ها هستند. 

سخنرانی کوتاه در برنامه فاز با موضوع نقش تفکر نقادانه و خلاق در ارتقاء مهارت حل مساله

برای مشاهده این سخنرانی اینجا کلیک کنید. 

بازجویی با بازی؛ تجربه یک آزمون فلسفه و جعبه سیاه آن

 

سئوالات آزمون فلسفه پیش دانشگاهی علوم انسانی
1391

(1): دست روزگار شما را با یک بنده خدای ملحد(!) روبرو کرده است که البته از بحث های فلسفی خوشش می آید. برهان وجوب و امکان ابن سینا را شیر فهم[1]­اش کنید. مقدمات برهان اینها بودند، شما برای فهم بهتر هر مقدمه را در یک دو جمله برایش توضیح دهید و در پایان نتیجه را بر اساس این مقدمه ها اثبات کنید:

1-1- ابتدا بد نیست یک مقدمه درباره این برهان برایش بگویید، بگویید چرا خود ابن سینا اینقدر کیف کرده بود که چنین برهانی را ترتیب داده است:

 

 

1-2: حالا این 4 مقدمه را توضیح دهید:

مقدمه1: در جهان موجودات وجود دارند. ( بهتر است در  همین ابتدای بحث از چوب استفاده نکنید! با ملایمت توضیح دهید! عرض کردم او یک سوفیست نیست.)

اندیشمندان خلاق در هجده سالگی چه می‌کنند؟

روش «پرورش فکری» اندیشمند خلاق -کسی که توان حل دست کم یکی از مشکلات کشورش را دارد- چگونه است؟ یک پژوهشگر چگونه می تواند مسیر مطالعات و کاوش های خود را از زمان شروع تحصیل طی کندتا به تدریج، تقریبا در یک زمان 10 ساله توان پرداخت عمیق به یک مساله را داشته باشد. در این نوشته ایده هایی کوتاه و اولیه را به این پرسش ارائه می کنم. 

مهم‌ترین مولفه در طی این مسیر، مولفه خوش فکری (قوه نقادی و قوه خلاقیت) دانش پژوه است. دارنده درک دکترا (و نه تنها مدرک) کسی است که توانایی طرح و پاسخ جویی روشمند یک مساله (نه موضوع) را داشته باشد. رسیدن به این سطح در یک نگاه اولیه، از دوره ابتدایی و پیش از آن شروع می شود. روش مواجهه با نقاشی کودکی که قرار است روزی فردی فرهیخته، حق طلب، کاوشگر و (شاید) مصلح اجتماعی بشود با کودکی که تنها «آجری در دیوار تکرارها» پنداشته می شود، متفاوت است. ما برای سهولت از همه اهمیت و حساسیت های دوران کودکی و نوجوانی می گذریم و اولین نقطه بررسی خود را دوره کارشناسی قرار می دهیم. 

برای این هدف، مطالعه کتاب های درآمدگونه (Introduction Book) از جهت محتــــــوا، و کسب مهارت های «تفکر تحقیقی» (مهارت های فکری پژوهش) از مهم‌ترین اهداف دوره کارشناسی است. یک دانشجوی کارشناسی لازم است با خواندن آثار درآمدگونه بسیار، به دیدی 360 درجه برسد. بر این مبنا، دلیل 120 واحد درسی دوره کارشناسی این است که دیدی همه جانبه به پژوهشگر جوان بدهد، تا ترکیب گر خوبی باشد و در مسیر پژوهش های آتی از هم نشینی رویکردها، روش ها و موضوعات متنوعی ایده آفرینی کند. 

فکرم نمی‌آید!

نوآوری، خلاقیت نیست!

سه شنبه هر هفته؛ با ستون «سهم من از فرهنگ» در روزنامه اصفهان زیبا

اکنون که عنوان «شهر خلاق» از طرف مدیران شهرداری، برای «اصفهان» پیش‌نهاد شده است، درنگی در تفاوت‌های دو مفهوم «خلاقیت»(creativity) و «نوآوری »(innovation) نیکو می‌نماید. به ویژه آن‌که بی‌توجهی به تفاوت‌های این دو مفهوم و مسیر متفاوتی را که هر یک می‌طلبد، آسیب‌شناسی گسترده‌ای دارد.

نوآوری، افزودنِ بر یک فرایندِ یا محصول موجود است. محصول یا فرایندی وجود داشته و به خوبی کار می­کرده است؛ ما آن را به منظور ایجاد کارایی بهتر یا برآوردن نیازی تازه تغییر می­دهیم. اما، خلاقیت، آفرینش چیزی خاص، تک و یگانه است؛ خلاقیت «بکر آفرینی» است. خلاقیت فرایندی است که به بکرآفرینی منجر می­شود. بهتر است برای روشن‌شدنِ تفاوت‌ها چند مثال متنوع بزنیم: هواپیمای بوئینگ 747 نتیجه خلاقیت در طراحی و تولید است. طراحی این هواپیمای غول پیکر یک شهامت، ابداع، خطر پذیری بی‌مانند بوده است؛ از هر هواپیمای بازرگانی بزرگتر است و کارایی‌های جدیدی دارد. اما شش مدل­ بعدی 747، نتایج نوآوری‌هایی هستند که پیرامون طرح اولیه صورت گرفته­است؛ آن ایده­ها بر روی ایدۀ اصلی سوار شده اند. مثال دوم، Facebook است. خلاقیتی در زمینه شبکه‌سازی اجتماعی؛ این ایده که همه شهروندان جهان، به سادگی، امکان به اشتراک­گذاری مطالب‌شان را داشته باشند و در طی آن، امروزه، کشوری با بیش از 200 میلیون جمعیت بر روی وب تشکیل شود. پس از این ایده، کلیه بازنگری‌های نوآورانه، چه در دیگر شبکه‌های اجتماعی و چه در Facebook بال و پرهایی به این ایدۀ اصلی است. «گلستان سعدی» چه؟ کتابی در نهایت ایجاز، روانی، عمومیت؛ داروخانۀ شربت‎‌های پند، در موضوعات گوناگون زندگی، از «سیرت پادشاهی» تا «عشق و مستی»، آنچه امروزه به آن «سبک زندگی» می‌گویند. «گلستان» نیز یک خلاقیت «همیشه خوش» است. اما اگر کسی، سبکِ مطلع زیبای «گلستان» را بگیرد، -منّت خدای را عزّ و جل که ...- و بر روی آن متن امروزینِی سوار کند، و این کار هم نسبتا موفق ار آب درآید، کار وی تنها یک نوآوری بوده است.

نماهنگی از کارگاه رویش(1385) با تدوین و هنرمندی نازنین چیت‌ساز

اشاره: «رویش» کارگاه آموزشی جورواجوری با موضوع تحریک یادگیری در توجه به مهارت‌های تفکر خلاق، تفکر نقاد و روحیه تحقیقاتی نسبت به مشهورات، علم و جامعه بود که در جمع نوجوانانی 15-16 ساله ( در دو گروه دختران و پسران) و در سال 1385، در طرح یاران (وابسته به استانداری اصفهان) به اجرا درآمد. رویش شامل 7 جلسه کارگاهی بود، که در یک تابستان خاطره انگیز و در ادامه آن سه جلسه پاییزه به انجام رسید. 

دیروز، یکی از بچه‌های رویش که حالا در زمینه کارگردانی و مستندسازی فعالیت می‌کند نماهنگی از شعارهای کارگاه رویش را - پس از 9 سال - به من هدیه کرد. در این نماهنگ او «اسلایدهای کلاسیمان» را با صدای «باهم‌خوانی» بچه‌ها ترکیب، و تدوینی جذاب از آن ارائه کرده است. 

من این نماهنگِ نازنین را با همه دوستان هم‌پیشانی ام به اشتراک می‌گذارم. همچنین متنی را که دو سال پس از کارگاه رویش در توصیف آن نوشته‌ام به نماهنگِ رویش سنجاق می‌کنم. امیدوارم برای بینندگان و خوانندگانش شادی‌بخش باشد.
از بچه‌های رویش هم می‌خواهم برگی دیگر از دفتر خاطرات رویش را با نظرات نقادانۀ خود ورق بزنند. 

- دریافت نماهنگ شعارهای رویش، اثر نازنین چیت‌ساز: آینجا(48MB)

در توصیف کارگاه رویش:

پرسش‌های زنبوری: سخنرانی فکر انگیز در اول مهر ماه 93- دبیرستان دخترانه فرزانگان

پدر و مادرها و بچه‌ها در کنار هم نشسته بودند. یک ساعت بیشتر وقت نداشتم. با طرح چند سوال زنبوری شروع کردم. قبل از آن پرسیدم که بچه ها! شما چه سوال‌های زنبوری‌ای دارید؟! سوال‌هایی که مدام در ذهنتان وز وز می‌کنند. سوال‌های عجیب و جالبی داشتند! با سوال‌ها و پاسخ‌هایشان شوخی کردم. خوشحال بودم که جلسه با شادی و لبخند شروع می‌شود. سه سوال زنبوری ام را طرح کردم؛ در سه حوزه محتلف:
- بچه‌ها! نازک‌نارنچی یعنی چه!؟
- چرا آسمان شب، تاریک است!؟- مگر شب‌ها هزاران خورشید در آسمان ما روشن نیست!؟
- چرا کعبه بت‌خانه شد؟!- مگر اینجا قبلا خانه توحید ابراهیمی نبود!؟