پیشانی؛ گاه‌نوشته‌های فرهنگی حامد صفایی‌پور

خواندن و نوشتن را دوست دارم. هم‌پیشانی‌هایم را دوست دارم. فکر می کنم باید درباره داشته‌ها و نداشته‌هایمان با هم حرف بزنیم.

پیشانی؛ گاه‌نوشته‌های فرهنگی حامد صفایی‌پور

خواندن و نوشتن را دوست دارم. هم‌پیشانی‌هایم را دوست دارم. فکر می کنم باید درباره داشته‌ها و نداشته‌هایمان با هم حرف بزنیم.

پیشانی؛ گاه‌نوشته‌های فرهنگی حامد صفایی‌پور

اینکه «تا مرد سخن نگفته باشد/ عیب و هنرش نهفته باشد» حرفی است و اینکه سخن نگوییم تا عیب و هنرمان نهفته باشد، حرفی دیگر.
بسیاری از بندگان خدا بوده اند که از اتفاق چون کمتر سخن گفته‌اند، تا عیب و هنرشان نهفته باشد(!)، یک عمر با عقاید و افکار من درآوردی سپری کرده اند.
«مرد» باید سخن بگوید، آشکار و روشن؛ تا با لطف حضرتِ «عقلِ جمعی» به عیوب سخن و اندیشه‌اش پی‌ببرد.
برای همین بر هر انسانی که دوست دارد اندیشمندانه زندگی کند، فرض است که با گفتن و نوشتن، خود را در معرض سرنیزه‌های سوزنده و سازنده نقد دیگران قرار دهد. و از عیان شدن عیب و رسوا شدن هنرش نهراسد. من برای آموختن، می‌نویسم.

هم‌پیشانی سلام!
نوشته‌های این وبلاگ، منتخبی از نوشته‌های به واقع جور واجور من در سایت پیشانی(www.pishani.ir)-در سال‌های 89 تا 92- است که به فراخور احوال و اوضاع شخصی و اجتماعی نوشته‌ام. بنا دارم برگزیده‌ای از آن نوشته‌ها را-با بازنگری اندک- به همراه نوشته‌های جدیدی در اینجا منتشر نمایم. امیدوارم همچون گذشته از نظرات شما بهرمند شوم.
حامد صفایی‌پور

آخرین دیدگاه ها

۱۲ مطلب با موضوع «اندیشیدن درباره دین» ثبت شده است

  • ۰
  • ۰

تلگرام، شراب و قمار!

تلگرام، شراب و مار؛ دست‌کم با روش قرآن با آن مقابله کنید!
ابتدا بگویید: وقتی در حال مستی هستید، به هنگامۀ جان‌فزای نماز (سخن گفتن با خداوند) نزدیک نشوید، مگر وقتی که مستی از سرتان برود و بدانید که با چه بزرگی سخن می‌گویید. لطافت به خرج دهید. هم تبلیغ نماز را کنید و آن را آرامش‌بخش واقعی معرفی کنید هم با اشاره‌ای رندانه از اثر  عقل‌پیرای شراب شکایت کنید. بگذارید چند سالی همین برخورد منطقی و روشن شما فرهنگ را «از درون» تحث تاثیر قرار دهد. بگذارید «خودزایی فرهنگی» اتفاق بیافتد تا روزی در پی حادثه ای، بار دیگر، به شراب بپردازید. در جواب سوال خبرنگاران که می‌پرسند نظر شما دربارۀ استفاده از شبکه‌های اطلاع رسانی خارجی چیست، واقعیت را صادقانه بگویید: «فیهما اثم کبیر و منافع للناس» مضرات جبران ناپذیری دارد و البته منافعی! اگر هنگام گفتن این عبارت، از نگاه مخاطب خود سرتکان‌دادنی گرفتید؛ خوشحال باشید که به وظیفه خود عمل کرده اید. اکنون، بازهم اجازه دهید، درون‌زایی فرهنگی اتفاق بیافتد. بگذارید آگاهی، خود را حاکم کند. هوشمندانه و مشفقانه نظاره کنید. رشد آگاهی حکم نهایی را مشخص می‌کند بی‌آنکه بخواهید از بیرون دربارۀ آن رجز بخوانید. اگر به حق فرا می‌خوانید به وقتش خواهید گفت که: «هر چیزی در بین شما دشمنی کینه‌توزانه بیاورد و خوبی و خوشی زندگیتان را بکاهد، شیطانی است؛ باید همه با هم، به صورت جمعی، یکبار برای همیشه، مرد و مردانه، از آن دوری کنیم». و وقتی این جملات را می‌گویید ببنید صدای تکبیری می‌شنوید؟ اگر صدای این همراهی را شنیدید، مردم را در فهم و درایت خود شریک کرده اید و تنها در این حالت است که فرمان الهی را جاری کرده اید و اگر نه، شتاب کرده اید و بر سرشت مختار و آزاد فرهنگ پیشی گرفته اید. 

با اهالی فرهنگ درباره تصمیم‌های فرهنگی‌تان مشورت کنید. گره‌ای را که به دست باز می‌شود، به صد گره کور تبدیل نکنید. #تلگرام، شراب و قمار، دست‌کم با روش قرآن با آن مقابله کنید. 


#تفکر_فرهنگی 

#فیلترینگ

#مردم_شناسی_قرآنی

  • ۱
  • ۰
به دوستانی که به دنبال مطالعه یک متن روشن و خوش خوان در موضوع انتظار بشر از دین و نگاه دینی به علم و فلسفه و در واقع تبیین های علمی و تبیین های فلسفی هستند، مطالعه مقالۀ کتاب‌گونۀ دکتر فنایی را با موضوع تبیین دینی پیشنهاد می کنم. مقاله پُر است از ابراز نظر های به نسبت روشن، قاطع و انتقادی درباره برخی از دیدگاه ها و تلقیات رایج دربارۀ دینی کردن علم، تربیت دینی، چگونگی فهم و رفع برخی تعارضات علم و دین و اینکه چگونه می توان در دوران جدید با حفظ تفکر علمی و فلسفی از تجربه دینی و نگرش دینی فاصله نگرفت و معنای زندگی خود را با بهرمندی از روحِ تفکر دینی قوام و استواری بخشید. 
متن در عین تلاش برای حفظ جنبه استدلالی، خوشحوان و یکدست نوشته شده است. 
برای دانلود مقاله اینجا کلیک کنید. 
  • ۰
  • ۰
اشاره: این نوشته هفتمین گفتار از سلسله درس گفتارهای تفکر فرهنگی است که پیش از این به صورت یک کتابچه در اینجا منتشر شده است. 
مقدمه: دانستیم که دعوت به عمل دینی، دعوت به انجام عملی بر مبنای انگیزه، بینش و روش صحیح است. همچنین درباره لزوم توجه به مقوله «روش» در عمل دینی و فعالیت‌های فرهنگی سخن گفتیم و بیان داشتیم که صرف داشتن انگیزه خوب، ما را از دانستن «روش» یا «چگونگی انجام امور» بی­ نیاز نمی­ کند.

در این گفتار برآنیم تا توجه خود را درباره مقوله «روش» با داستان بت­‌شکنی ابراهیم(ع) در قرآن کریم همراه سازیم و به چگونگی عمل بت‌شکنی ابراهیم(ع) دقت کنیم. ادعا این است که کوفتن بر طبل «بت شکنی»، بدون توجه به «چگونگی انجام این عمل» مخاطرات تربیتی دارد؛ چنان که امروز نیز شاهد برخی از این مخاطرات در برخی فعالیت‌های فرهنگی‌‌ـ‌دینی جامعه هستیم. اکنون در پی تاملات پیشین درباره روش‌شناسی فعالیت­های فرهنگی و دینی، گفتار هفتم را با پرسش "ابراهیم چگونه بت می‌شکند؟" یا "روش بت­‌شکنی ابراهیمی چگونه است؟" آغاز می‌ کنیم: 

  • ۰
  • ۰

این مقاله را اواخر سال 90 نوشتم و امروز 12 اردیبهشت 1394 با اندک ویرایشی در اینجا بازنشر می کنم 
 نوشتن این مقاله به من یاد داد که هیچ مفهومی-در اینجا: دستگیره ای- برای ورود به تحلیل مسایل اجتماعی در چنته ندارم. و در این زمینه کاملا بی مایه ام. 

«برخی حرفها و تبلیغات ظاهر دینی دارد اما در باطنش جدایی دین از زندگی را دنبال می کنند.» رهبر انقلاب،  ۲۳ مهر ۱۳۹۱

 چکیده: یکی از اصلیترین پیش نیازهای فکری و اجتماعی هر تحولی، ایجاد یک فضای گفتگوی واقعی، اصیل و زنده در میان اندیشمندان ایرانی است. مدعای اصلی این مقاله این است که ایجاد این گستره فکری و فضای گفتمانی جز با حذف موانع آن محقق نمی شود که از مهمترین این موانع پدیده سکولاریسم(/دین پیرایی) مذهبی است. استدلال این مقاله درباره لزوم موضع گیری اندیشمندان دینی درباره سکولاریسم مذهبی در قالب چهار ادعای اساسی مطرح شده است. (1): نخست اینکه پدیده ای بنام سکولاریسم مذهبی وجود دارد، که عملکرد آن، " علت" تحقق پذیری سکولاریسم است. (2)هویتی وجود دارد با نام "سکولاریسم فلسفی"، کسی که به دفاع عقلانی و فلسفی از سکولاریسم می پردازد. سکولارهای فلسفی خود شامل دو گروه است: مومنان سکولار و غیر مومنان سکولار هستند. (3):اگر در جامعه ای عملا سکولاریسم مذهبی مستقر و به بافت فکری جامعه پیوسته گردد، آنگاه بهترین زمینه برای ورود سکولاریسم فلسفی فراهم خواهد بود. (4): چهارم، اندیشمندان دینی غیر سکولار(مومنان غیر سکولار) نمی توانند بدون توجه و حساسیت نسبت به مظاهر سکولاریسم مذهبی در ایران، تنها به نقد فیلسوف دینی سکولار(مومنان سکولار) بپردازند. گفتگوی واقعی در میان اندیشمندان دینی با این رویه محقق نخواهد شد. تعلیق در انجام این وظیفه، از مهمترین موانع شکل گیری گفتگوی اصیل در جامعه و به واقع، مهمترین عامل انسداد مسیر گفتگو در اندیشه ایران معاصر است.

 

کلید واژه ها: سکولاریسم مذهبی، سکولاریسم فلسفی

 

بخش اول:

 

  • ۰
  • ۰

نمی‌توانم احساس خود را از شنیدن سخنرانی و گفتگوی تقریبا 5 ساعته استاد مصطفی ملکیان در تبیین چیستی فلسفه اسلامی (در اوایل دهه هشتاد) کتمان کنم. من در میان اندیشندان حال حاضر کشورم فردی را سراغ ندارم که همچون ملکیان بتواند با چنین احاطۀّ مثال‌زذنی به اندیشه‌های فلسفی جهان اسلام و جهان غرب، به علاوه بیانی بسیار بی‌تکلّف و در عین حال روشن، شفاف و طبقه‌نبدی شده، آن هم در جمع طلاب حوزه علمیه قم، با هر دو منطق درون دینی و برون دینی سخن بگوید؛ به علاوه که از این گفتگوها نه دغدغه نظری و آکادمیک، بلکه دغدغه های فرهنگی و مصلحانۀ اجتماعی داشته باشد. 
در این سخنرانی ملکیان با محور قراردادن مقاله ای از استاد عبدالرسول عبودیت- که آن را مقاله ای نافذ و درخور توجه می‌داند- به بررسی دفاعیات مدعیات امکان اسلامیت فلسفه می پردازد و (در جلسه اول) به تک تک آن ادعاها پاسخ می‌دهد. ازمهمترین ادعاهای ملکیان این است که اگر قرار باشد بر اساس فحوای آیات و روایات اسلامی فلسفه‌ای با پیرنگ و روحیۀ دینی ساخته شود، آن فلسفه نه این فلسفه امروزین حوزه‌های علمیه و سنت رایج است، بلکه آن فلسفه، فلسفه‌ای شبیه به فلسفه‌های اگزیستانس خواهد بود. از نظر او محور قرارگرفتن متافیزیک(=هستی‌شناسی) در فلسفه اسلامی نه ناشی از درونمایه آن، بلکه ناشی از یونانی‌مابی آن است. و اگر قرار بود فلسفه اسلامی از درونمایه‌های دینی الهام و سرخطی بگیرد بایستی مطالب آن در خودشناسی و فلسفه اخلاق بالغ تر و پر پیمانه تر باشد.
به نظرم، هیچ توضیح خلاصه ای جای شنیدن دقیق این گفتکو را نخواهد کرفت و امیدوارم هیچ خواننده ای به گزارش کوتاه و کذاری آن اکتفا نکند. 

- متن ویرایش شده و فایل صوتی ان را می‌توانید اینجا(+) دانلود کنید. 
درود
فروردین 94
  • ۰
  • ۰


به نظر شما دیگ می تواند به دیگ بگوید: رویت سیاه! بنده در این نوشته می‌خواهم چندین صغرا و کبرا ترتیب دهم و به این پرسش پاسخ نسبتا متفاوتی بدهم.

  • ۰
  • ۰

می­خواهم بی‌­آنکه با مقدمه چینی طولانی سر شریفتان را درد بیاورم،  از چندین ایده قرآنی، مناسب با حال و هوای هیئت‌­ها و کانون­های مذهبی سخن بگویم. امیدوارم این نوشته کوتاه بهانه لازم را به دست جوانان پرشور و تحول­خواه بدهد، و انگیزه‌­ها و اراده‌­هایی را برای عمل به وصیت رسول خدا برای همراهی قرآن و عترت برانگیزد و به میدان عمل آورد.  

  • ۰
  • ۰

شک و یقین

در پی مطالعه کتاب از شک تا یقین، اثر محقق ارجمند جناب آقای دکتر علی موحدیان عطار، (انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب قم)، نقدهایی را برای نویسنده ارسال کردم. خوشبختانه گفتگوی ما در قالب سه نامه دیگر ادامه یافت که در ادامه تقدیم می کنم. گمان می کنم برای آشنایی با فضای کتاب و نقدهای ممکن به آن سودمند باشد.

 

دفاع اول: پاسخ مولف به نامه اول- (متاسفانه متن نامه نخست‌ام را ندارم). 

 

جناب آقای صفایی‌پور، سلام علیکم

از این که نوشتار بنده را با دقت مطالعه کرده‌اید و از اشکال دقیقی که مطرح فرمودید کمال تشکر را دارم. این موضوع بیش از هرچیز مایه دلگرمی نویسنده است.