شبه مساله علم و دین در ایران

این یادداشت را به دعوت سیما فیلم درباره پرونده‌ای به مناسبت سخنرانی دکتر مظفر اقبال نوشته‌ام. برای وفاداری به ناشر لینک آن را در اینجا قرار می دهم: 
http://simafekr.tv/26572-2/

اصل آنتروپیک و نقش آن در برهان تنظیمِ ظریفِ کیهانی بررسی و نقد دیدگاه‎ها

این مقاله در دوره 4، شماره 8، زمستان 1392، صفحه 77-109 نشریه علمی-پژوهشی علم و دین، وابسته به پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تهران منتشر شده است. برای دسترسی به متن کامل مقاله اینجا کلیک کنید. 

---------------------------------------------

چکیده: 

موضوع پژوهش حاضر بررسی نقادانۀ چالش استاندارد دربارۀ صورت‎بندی نوینی از برهان نظم است؛ چالشی معرفت‎شناسانه که با تلقّی فلسفی خاصی از اصل آنتروپیک (/ اصل)، به برهان تنظیمِ ظریفِ کیهانی (/ برهان) وارد شده‎‎ است. بر مبنای این چالش، ابراز شگفتی ما از مشاهدۀ جهانی پذیرای حیات، که احتمال پیشینی آن بی‎اندازه ناچیز است، بی‎مورد است، چراکه انسان نمی‎تواند خود را در جهانی که با شرایط حضورش وفق ندارد، ببیند. بنابراین، برهان متهم به استنتاج نتایجی است که صرفاً «معلول مشاهدۀ گزینشی» است و ارزش دیگری ندارد (چالش آنتروپیک). در مقام دفاع از برهان، دو خطا را مدعی می‎شویم: 1. خطای معرفت‎شناختی: نخست، نشان ‎می‎دهیم این چالش در بُن‎مایه‎های انتقادهای هیوم به برهان تمثیلی نظم وجود دارد و آن این است که منشأ انتزاع نظم، وهمی (و نه واقعی) است. آنگاه، از برهان در برابر این چالش دفاع می‎کنیم. نشان‎می‎دهیم اصل امری نه صرفاً نظری، بدیهی و همان‎گویانه، بلکه تحقیق‎‎پذیر، ناظر به‌واقع، وابسته به استش (/ وضعیت) جهان است. استدلال به سود نظم را بر اساس این مقدمات شکل می‎دهیم؛ 2. خطای روش‎شناختی: جست‎زدن از استدلال بر مبنای نظم به استدلال به سود نظم را خطای روش‎شناختی می‎نامیم و آن را دربارۀ ردیۀ معرفت‎شناختی سوبر (Sober) در چالش آنتروپیک وارد می‎‎دانیم. درنهایت، از معقولیت برهان در برابر چالش استاندارد دفاع می‎‎کنیم.

ما چرا اینجاییم؟ (اصل آنتروپیک(انسان‌مداری) و جنبه‌های فلسفی معاصر آن)، حامد صفایی‌پور

این مقاله در 131امین شماره ماهنامه علمی-تخصصی اطلاعات حکمت و معرفت منتشر شده است. برای مشاهده مقاله به سایت این مجله رجوع فرمایید: +

+این مقاله در سایت صدانت نیز منتشر شده است: +

چکیده مقاله
ادعای «درهم تنیدگی انسان و جهان» یا «پیدایش جهان برای انسان» از جمله دعاوی بحث انگیز در حوزۀ میان رشته ای علم و دینِ معاصر است. ارائۀ تصویری کلی و مروری از جنبه های فلسفی این مسئله، با اشاره به آراء موافق و مخالف – در چارچوب روش شناسی طبیعت گرای تجربی معاصر- مهم ترین هدف این مقاله است. در یک سو، دیدگاهی است که وضعیت ریزتنظیمِ جهان (/وضعیت) را شاهدی قدرتمند بر غایتمندی جهان قلمداد می کند؛ دیدگاهی که برای خداباوران جذابیت دارد. در دیگر سو، دیدگاهی که یا از اساس «وضعیت» را تبیین خواه نمی داند تا آن را شاهدِ نیرومندی به سود غایتمندی به حساب آورد یا تبیین های رقیب را از تبیین غایت انگارانه برتر می داند. بررسی این چالش ها قدم نهادن در راهی است که بخشی از سهم انسان معاصر دربارۀ پرسش «ما چرا این جاییم؟» را توصیف می کند.

محموعه راهنمای مربیان فبک منتشر شد.

مجموعه ۱۲ جلدی راهنمای مربیان #فبک توسط پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شد. عنوان جلد ۱۲ام این مجموعه #تیزفکری؛ مهارت فهم و سنجش استدلال" است که به قلم دکتر حامد صفایی‌پور تالیف شده است. «تیزفکری» به فرهنگی پر از #گفت‌وگو، #مدارا و #خردورزی تقدیم شده است. در ادامه فهرست کامل این مجموعه دوازده جلدی آمده است: 

1. «تاریخچه و مبانی فلسفه برای کودکان»، نوشته مراد یاری‌دهنوی
2. «آیا کودکان قادر به فلسفه‌ورزی هستند؟» نوشته مهرنوش هدایتی
3. «نسبت فلسفه‌های تعلیم و تربیت و برنامه فلسفه برای کودکان» نوشته سعید ضرغامی
4. «مبانی حلقه کندوکاو» نوشته  منصور مرعشی و یحیی قائدی،
5. «تسهیل‌گری، اصول و شیوه‌های آن» نوشته مژگان رشت‌چی، 
6. «تفکر نقادانه در عمل» نوشته سعید ناجی، 
7. «داستانی برای کندوکاو» نوشته لیلا مجید حبیبی، 
8. «ارزشیابی فلسفه برای کودکان»، نوشته یحیی قائدی، 
9. «حلقۀ کندوکاو اخلاقی: تربیت اخلاقی در برنامۀ فلسفه برای کودکان» نوشته روح الله کریمی، 
10. «علم‌ورزی در حلقۀ کندوکاو»، نوشته حسین شیخ‌رضایی، 
11. «فبک در ترازو» نوشته خسرو باقری
12. «تیزفکری: مهارت فهم و سنجش استدلال» نوشته حامد صفائی‌پور.

جهت تهیه این دوره می‌توانید 

در تهران، به فروشگاه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، خ کریم‌خان
در تهران، کتابفروشی مولی، خ انقلاب، ابتدای وصال 
در اصفهان، کتابفروشی نشذ نوشته، خ فلسطین، شماره تماس: [phone] مراجعه فرمایید.