ما بیش از آنکه نیازمند ایجاد و تثبیت مراکز کارآفرینی باشیم، نیازمند نگاه‌هایی هوشیار و پر اراده برای کنترل آسیب‌ها و شعارهای مراکز «مارآفرینی» هستیم. در مراکز مارآفرینی ایده‌ها، ساختارها و موجوداتی تولید می‌شوند که خلاقیت‌های فردی، گروهی و سازمانی را می‌بلعند. یک نمونه از بزرگ‌ترین این مارها دیدگاه‌هایی است که به روش‌ها و ساختارهای «گذشته» تقدس می‌بخشد. این دیدگاه توجه ندارد روش‌ها و ساختارها برای تضمین اهداف وضع شده اند و در هر زمانه و زمینه‌ای لازم است به روش‌ها و ساختارهای جدید اندیشید. این مار اگر چه زشت و کریه است اما خود از این زشتی، آشفته و ملول نیست بلکه از اتفاق همین زشتی را یکی از سرمایه‌های نمادین و هویت بخش خود می‌داند. مار دوم اما خوش خط و خال و دلرباست و با شعار نوگرایی به میدان می‌آید در حالیکه در سطحی عمیق‌تر، گرفتار ساده‌سازی، شتاب‌زدگی است. مار دوم گرفتار #تفکر_ترجمه‌ای است و در نوآوری مقلد و سطحی‌نگر است.
نمونه در خور توجه ای از مراکز مارآفرینی نوع اول، آموزش و پرورش و کلیه مراکز #کنکورزدۀ کشور اند. هرچه قدر صغیر و کبیر فریاد می‌زنند که می‌توان با خلاقیت روش‌های بهتری را جایگزین این روش سطحی و چهارگزینه ای کرد گوش کسی بدهکار نیست. آشفتگی به آنجا می‌رسد که رئیس مجلس می‌گوید: «اگر سازمان سنجش منحل شود، کنکور هم حذف می‌شود» و فرهاد رهبر (رئیس دانشگاه آزاد) می‌گوید: «کنکور را حذف نمی‌کنند چون ۸ هزار میلیارد گردش مالی دارد. برخی ذینفعان اجازه حذف کنکور را نمی‌دهند». حال به نظر شما چنین مراکزی مراکز مارآفرینی نیستند؟
نمونه مراکز مارآفرینی نوع دوم، احزاب تازه به قدرت رسیده در رقابت‌ها و معادلات سیاسی اند که بدون بررسی پیشینه امور و ساختار موجود آن‌ها، از صبح علی الطلوع دم به دم دست به #خلاقیت و #نوآوری - این دو واژه با یکدیگر متفاوت اند- می‌زنند و برای درمان چشمِ کور امور گوش آن‌ها را کر می‌کنند. برای مثال در شهرداری اصفهان خلاقیت یک دسته، ساختن شهر رویاها (شهر بازی الکترونیک) و خلاقیت دیگری آکواریومِ بزرگ ماهی است که از نظر من هر دو کارهای نسنجیده و تقلیدی بوده است. با گذشت زمان «شهر رویاها» به اندازه یک قهوه‌خانه بازدید کننده ندارد و آکواریوم با نبود شرایط مراقبت و عدم تجانس با زیست بوم شهری از دور توجهات خارج می‌شود. من عمیقا در فهم تجانس آکواریوم با شهری که زاینده‌رود و باتلاق هزار سالۀ آن خشک شده است، مانده ام.
اکنون، به نظرتان بد نیست در گرمی بازار مراکز و همایش‌های رنگارنگی که با موضوع #کارآفرینی برگزار می‌شوند به نیرو و اهمیت مراکز مارآفرینی فکر کنیم. کشور ما نیازمند تحولات ساختاری است و شاید نخستین گام در این زمینه خنثی سازی و مراقبت از اقدامات و سیاست‌های مراکز مارآفرین است. لطفا به جرگه مارگیران بپیوندید.
بیست و چهارم دی‌ماه بی‌باران نود و شش