دانشجویان سقراط ندیده!

چندی پیش، هم‌صحبت دانشجوی باهوش و موفقی بودم که در ذهنش انبوهی از باورهای تحول‌خواهانه و اجتماعی جولان می-کرد. موضوعی که توجه مرا جلب کرد این بود که او، با اصرار و یقینی کامل یا به تعبیر من، با «درجه باوری بالا» بر درستی این باورها اصرار می‌ورزید. مثلا می‌گفت: «جامعه ما یک جامعه جنسیت زده است». «ما باید برابری جنسیتی ایجاد کنیم. نابرابری جنسیتی باوری منسوخ شده است». یا مثلا، «حق طلاق باید از ابتدا برای هر دو زوج وجود داشته باشد». این مثال‌ها البته همگی فقهی بودند اما باورهای او سطوح اجتماعی و فردی را نیز در بر داشتند مثلا اینکه: «درست نیست مردی در صحبت با زنی به چهره او نگاه نکند و مدام نگاهش را از صحبت کردن با او بدزد». من همچنین دانشجویان و طلاب به نسبت زیادی را با همین درجه باور اما با باورهایی ناهمسو با این مثال‌ها دیده ام. 

با امثال «رشیدپور» مهربان‌تر باش!؛ نقدی بر خطابه کوتاه حاتمی‌کیا از نگاهی دیگر

از خالق «آژانس شیشه‌ای» که به زعم من، یکی از ماندگارترین و به‌هنگام‌ترین فیلم‌های «گفتگومحور»  سینمای پس از انقلاب است، دو انتظار دارم. نخست اینکه حرفه‌ای عمل کند و مثل همیشه با فیلم‌هایش، نه با «میکروفن قرضی» حرف بزند. دو دقیقه، به هر برگزیدۀ جشنواره، وقت داده‌اند تا سخنی با مردم و جامعه سینمایی بگوید؛ منتقدی نظرش این بوده که فیلم حاتمی‌کیا نامنسجم و کمدی است و فرض کنیم که این حرف، صدای «اپوزسیون و مخالف نظام» است؛ بسیار خوب! حالا که کارگردان ما فیلمش را ساخته، از جشنوارۀ نظام جایزه گرفته و سیمرغ به دست، پشت میکروفن قرار گرفته است. ایا حاتمی‌کیا نمی‌توانست صبح  فردا، مصاحبۀ مطبوعاتی مفصل و مستدلی داشته باشد و به منتقدانش به صورت فنی پاسخ دهد و توضیحی آموزنده از خود بیادگار گذارد؟ مضمون به کنار؛ آیا این خطابۀ خلاق و هنرمندانه یک کارگردان تراز اول است؟ 

سخنرانی کوتاه در برنامه فاز با موضوع نقش تفکر نقادانه و خلاق در ارتقاء مهارت حل مساله

برای مشاهده این سخنرانی اینجا کلیک کنید. 

رونمایی و نقد کتاب عبور از صد چالش زندگی

من دیروز، 16 مهر ماه 96، در جلسه رونمایی کتاب «صد چالش زندگی» به نقد و بررسی این اثر پرداختم.  نقد من در سه دسته ارائه شد. نقد ساختاری-نگارشی، نقد درونی و نقد بیرونی. مراد از نقد درونی نقد اثر بر اساس پیش فرض‌ها و مقبولات آن است و مراد از نقد بیرونی، نقد همین پیش فرض‌ها. در نقد ساختاری هم به نکات نگارشی، وضوح مقدمه، وضوح مفاهیم کلیدی و دانش‌واژه‌ها پرداختم.

مهمترین نقد درونی من این بود که چگونه روش درمانی اکت (Acceptance Commitment Therapy )، که مهمترین مبنای نظری این کتاب است، از یک روش درمانی (تراپی) درباره بیماری های خاص بالینی به یک روش عمومی بهبود زندگی تبدیل شده است. استنادات این روش درمانی در متون اصلی آغازگران و ایده پردازان آن (برای نمونه استیو هیز) این دامنه کاربرد و این حجم از تاثیر را تایید نمی‌کند. برای نمونه استفاده از عبارت هایی از قبیل «استفاده از دارو و یک روز در هفته، اکت» در متون اصلی ماهیت بالینی، درمانگرانه و موضعی اکت را نشان می دهد. شواهد برای این ادعا فروان است. اکنون پرسش این است که چرا و چگونه یک روش درمانی بالینی به عنوان یک برنامه بهبود روانی به کار گرفته شده است؟ 

محموعه راهنمای مربیان فبک منتشر شد.

مجموعه ۱۲ جلدی راهنمای مربیان #فبک توسط پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شد. عنوان جلد ۱۲ام این مجموعه #تیزفکری؛ مهارت فهم و سنجش استدلال" است که به قلم دکتر حامد صفایی‌پور تالیف شده است. «تیزفکری» به فرهنگی پر از #گفت‌وگو، #مدارا و #خردورزی تقدیم شده است. در ادامه فهرست کامل این مجموعه دوازده جلدی آمده است: 

1. «تاریخچه و مبانی فلسفه برای کودکان»، نوشته مراد یاری‌دهنوی
2. «آیا کودکان قادر به فلسفه‌ورزی هستند؟» نوشته مهرنوش هدایتی
3. «نسبت فلسفه‌های تعلیم و تربیت و برنامه فلسفه برای کودکان» نوشته سعید ضرغامی
4. «مبانی حلقه کندوکاو» نوشته  منصور مرعشی و یحیی قائدی،
5. «تسهیل‌گری، اصول و شیوه‌های آن» نوشته مژگان رشت‌چی، 
6. «تفکر نقادانه در عمل» نوشته سعید ناجی، 
7. «داستانی برای کندوکاو» نوشته لیلا مجید حبیبی، 
8. «ارزشیابی فلسفه برای کودکان»، نوشته یحیی قائدی، 
9. «حلقۀ کندوکاو اخلاقی: تربیت اخلاقی در برنامۀ فلسفه برای کودکان» نوشته روح الله کریمی، 
10. «علم‌ورزی در حلقۀ کندوکاو»، نوشته حسین شیخ‌رضایی، 
11. «فبک در ترازو» نوشته خسرو باقری
12. «تیزفکری: مهارت فهم و سنجش استدلال» نوشته حامد صفائی‌پور.

جهت تهیه این دوره می‌توانید 

در تهران، به فروشگاه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، خ کریم‌خان
در تهران، کتابفروشی مولی، خ انقلاب، ابتدای وصال 
در اصفهان، کتابفروشی نشذ نوشته، خ فلسطین، شماره تماس: [phone] مراجعه فرمایید. 

اندیشمندان خلاق در هجده سالگی چه می‌کنند؟

روش «پرورش فکری» اندیشمند خلاق -کسی که توان حل دست کم یکی از مشکلات کشورش را دارد- چگونه است؟ یک پژوهشگر چگونه می تواند مسیر مطالعات و کاوش های خود را از زمان شروع تحصیل طی کندتا به تدریج، تقریبا در یک زمان 10 ساله توان پرداخت عمیق به یک مساله را داشته باشد. در این نوشته ایده هایی کوتاه و اولیه را به این پرسش ارائه می کنم. 

مهم‌ترین مولفه در طی این مسیر، مولفه خوش فکری (قوه نقادی و قوه خلاقیت) دانش پژوه است. دارنده درک دکترا (و نه تنها مدرک) کسی است که توانایی طرح و پاسخ جویی روشمند یک مساله (نه موضوع) را داشته باشد. رسیدن به این سطح در یک نگاه اولیه، از دوره ابتدایی و پیش از آن شروع می شود. روش مواجهه با نقاشی کودکی که قرار است روزی فردی فرهیخته، حق طلب، کاوشگر و (شاید) مصلح اجتماعی بشود با کودکی که تنها «آجری در دیوار تکرارها» پنداشته می شود، متفاوت است. ما برای سهولت از همه اهمیت و حساسیت های دوران کودکی و نوجوانی می گذریم و اولین نقطه بررسی خود را دوره کارشناسی قرار می دهیم. 

برای این هدف، مطالعه کتاب های درآمدگونه (Introduction Book) از جهت محتــــــوا، و کسب مهارت های «تفکر تحقیقی» (مهارت های فکری پژوهش) از مهم‌ترین اهداف دوره کارشناسی است. یک دانشجوی کارشناسی لازم است با خواندن آثار درآمدگونه بسیار، به دیدی 360 درجه برسد. بر این مبنا، دلیل 120 واحد درسی دوره کارشناسی این است که دیدی همه جانبه به پژوهشگر جوان بدهد، تا ترکیب گر خوبی باشد و در مسیر پژوهش های آتی از هم نشینی رویکردها، روش ها و موضوعات متنوعی ایده آفرینی کند. 

دوره آموزشی تفکر نقاد و نگارش تحقیقی

سرفصل این دوره را با ترکیبی از سرفصل های "روش تحقیق"، "مهارت تفکر نقادانه" و "نگارش آکادمیک (تحقیقی)"  تهیه کرده ام. دوره ویژه طلاب است و افراد جهت شرکت در دوره انتخاب و گزینش می شوند. 

دیدگاه‌های گفت‌وگریز- بخش اول