نمیتوانم احساس خود را از شنیدن سخنرانی و گفتگوی تقریبا 5 ساعته استاد مصطفی ملکیان در تبیین چیستی فلسفه اسلامی (در اوایل دهه هشتاد) کتمان کنم. من در میان اندیشندان حال حاضر کشورم فردی را سراغ ندارم که همچون ملکیان بتواند با چنین احاطۀّ مثالزذنی به اندیشههای فلسفی جهان اسلام و جهان غرب، به علاوه بیانی بسیار بیتکلّف و در عین حال روشن، شفاف و طبقهنبدی شده، آن هم در جمع طلاب حوزه علمیه قم، با هر دو منطق درون دینی و برون دینی سخن بگوید؛ به علاوه که از این گفتگوها نه دغدغه نظری و آکادمیک، بلکه دغدغه های فرهنگی و مصلحانۀ اجتماعی داشته باشد.
در این سخنرانی ملکیان با محور قراردادن مقاله ای از استاد عبدالرسول عبودیت- که آن را مقاله ای نافذ و درخور توجه میداند- به بررسی دفاعیات مدعیات امکان اسلامیت فلسفه می پردازد و (در جلسه اول) به تک تک آن ادعاها پاسخ میدهد. ازمهمترین ادعاهای ملکیان این است که اگر قرار باشد بر اساس فحوای آیات و روایات اسلامی فلسفهای با پیرنگ و روحیۀ دینی ساخته شود، آن فلسفه نه این فلسفه امروزین حوزههای علمیه و سنت رایج است، بلکه آن فلسفه، فلسفهای شبیه به فلسفههای اگزیستانس خواهد بود. از نظر او محور قرارگرفتن متافیزیک(=هستیشناسی) در فلسفه اسلامی نه ناشی از درونمایه آن، بلکه ناشی از یونانیمابی آن است. و اگر قرار بود فلسفه اسلامی از درونمایههای دینی الهام و سرخطی بگیرد بایستی مطالب آن در خودشناسی و فلسفه اخلاق بالغ تر و پر پیمانه تر باشد.
به نظرم، هیچ توضیح خلاصه ای جای شنیدن دقیق این گفتکو را نخواهد کرفت و امیدوارم هیچ خواننده ای به گزارش کوتاه و کذاری آن اکتفا نکند.
- متن ویرایش شده و فایل صوتی ان را میتوانید اینجا(+) دانلود کنید.
درود
فروردین 94