پیشانی؛ گاه‌نوشته‌های فرهنگی حامد صفایی‌پور

خواندن و نوشتن را دوست دارم. هم‌پیشانی‌هایم را دوست دارم. فکر می کنم باید درباره داشته‌ها و نداشته‌هایمان با هم حرف بزنیم.

پیشانی؛ گاه‌نوشته‌های فرهنگی حامد صفایی‌پور

خواندن و نوشتن را دوست دارم. هم‌پیشانی‌هایم را دوست دارم. فکر می کنم باید درباره داشته‌ها و نداشته‌هایمان با هم حرف بزنیم.

پیشانی؛ گاه‌نوشته‌های فرهنگی حامد صفایی‌پور

اینکه «تا مرد سخن نگفته باشد/ عیب و هنرش نهفته باشد» حرفی است و اینکه سخن نگوییم تا عیب و هنرمان نهفته باشد، حرفی دیگر.
بسیاری از بندگان خدا بوده اند که از اتفاق چون کمتر سخن گفته‌اند، تا عیب و هنرشان نهفته باشد(!)، یک عمر با عقاید و افکار من درآوردی سپری کرده اند.
«مرد» باید سخن بگوید، آشکار و روشن؛ تا با لطف حضرتِ «عقلِ جمعی» به عیوب سخن و اندیشه‌اش پی‌ببرد.
برای همین بر هر انسانی که دوست دارد اندیشمندانه زندگی کند، فرض است که با گفتن و نوشتن، خود را در معرض سرنیزه‌های سوزنده و سازنده نقد دیگران قرار دهد. و از عیان شدن عیب و رسوا شدن هنرش نهراسد. من برای آموختن، می‌نویسم.

هم‌پیشانی سلام!
نوشته‌های این وبلاگ، منتخبی از نوشته‌های به واقع جور واجور من در سایت پیشانی(www.pishani.ir)-در سال‌های 89 تا 92- است که به فراخور احوال و اوضاع شخصی و اجتماعی نوشته‌ام. بنا دارم برگزیده‌ای از آن نوشته‌ها را-با بازنگری اندک- به همراه نوشته‌های جدیدی در اینجا منتشر نمایم. امیدوارم همچون گذشته از نظرات شما بهرمند شوم.
حامد صفایی‌پور

آخرین دیدگاه ها
  • ۰
  • ۰

نمی‌توانم بگویم همه زوایای این نظر را دیده­ ام و می­ توانم دفاع تمام قدی از آن نمایم. همچنین، بر سر آن نیستم که همه نظرم را قبول کنند و با آن همدلی نمایند. آنچه در تجربه­ های زندگی­ و نیمچه فعالیت­ های فرهنگی­ ام به آن رسیده­ ام این است که استعارۀ «دارکوب مهربان» الگویی موفق در تحول­ خواهی پایدار فرهنگی در جامعه ایرانی است. دارکوب بر درخت می­ زند، با حرکتی پیوسته و مداومتی چشم­گیر. صدای کوفتن­ های مدام و یکدست دارکوب نماد «مداومت و اتقان عمل» است هرچند این «عمل­ ها» کارهای در ظاهر کوچکی باشند.

ضربه­ های کوتاه و پیوسته دارکوب نماد «صبر» است. صبر در واژگان قرآن مترادف استقامت، پیگیری و پشتکار است. به روایات اهل بیت(س) در باب «عمل/کار» که بنگریم «اتقان عمل»، و «مداومت» بر آن، هرچند عملی (در ظاهر) کوچک باشد، همراه با توصیه­ های فراوان و اکید است. در همین­جا نمی­ توان از این نکته کلیدی در نگرش دینی به سادگی گذشت کرد که در نگرش دینی «هیچ کاری با تقوی کم نیست»؛ عمل استوار و مدبرانۀ انسان مومن یک نیروی سیال، چگال و همواره بالنده است. کوشش­ های کوچک ولی با کیفیت، با برکت «یدافع عن الذین آمنوا» به جوشش­ های تمام­ نشدنی ختم می­ شود.

اگر هر یک از ما، در همان کارهای نیکی که درباره نیکی آن­ها خودسنجی و مشاوران فرزانه داریم، مداومت و مقاومت بورزیم، فرجام­مان به­ سامان خواهد شد. حتی اگر این کار نیک، تمیزکردن شیشۀ یک میز، صرفه­ جویی در مصرف یک برگ کاغذ سفید یا برنامه ریزی در ارائه یک درس باشد. در همین رابطه، تاکید می­ کنم که این الگو در تضاد اساسی با الگوی­ های فانتزی تحول­ خواهی است؛ این­که با یک حادثه، یک حرکت یا یک شب رویایی همه چیز «جور دیگر» ­شود و پروندۀ آرزوهای جمعی­مان مختومه گردد. این یک آرزواندیشی و امید واهی است. ظاهرا سنت الهی و روال کار این روزگار این نیست و تا امروز حال هیچ مساله و بحران اجتماعی با عملیات­ های اورژانسی و استعجالی خوب نشده است.اما «مهربانی دارکوب» نماد «شفقت» است. روان­شناسان شفقت را به حالتی معنا می­ کنند که در آن، انسان، هم ­سرنوشتی­ عمیقش را با دیگران احساس می­ کند و در اثر این احساس، به آتیه و فرجام همۀ هم­سفران کشتی زندگی­ اش عشق می­ ورزد. شفقت در قبول مسئولیت­­ های اجتماعی درباره آینده دیگران تجلی می­ یابد. «هم­ سرنوشتی» ایجاب می­ کند که خوب و بد مردم را از خود بدانی و باور کنی که یا همه با هم خواهیم رسید یا همه با هم غرق خواهیم شد. در این حال، نمی­ توانیم دم به دم از «ما»، «دیگری» بسازیم و مدام «ما» را تقسیم کنیم. «ما» همه یک نفریم و شادمانی­ ها و ناکامی­ هایمان دیر یا زود به طور مساوی در میان­مان تقسیم خواهد شد.

شفقت، نقادی و خرده­ گیری اجتماعی را به اصلاح­گری تبدیل می­ کند. خرده­ گیری از دیگران و نشان دادن کم و کاست رفتار و گفتارشان با مسئولیت مشفقانه به تعهدی از جنسِ «باید به او کمک کنم بهتر فکر کند» تبدیل می­ شود و جان تازه و پیامبرانه­ می­ گیرد. نقد، به تنهایی، نیروی کافی برای اصلاحگری اجتماعی ندارد. با صرفِ فهرست­ کردن اشتباه­ های دیگران، بدون احساسی عمیق از شفقت و آتیه­ اندیشی دربارۀ آینده دیگران، حتی آنها که خاری در چشممان کرده اند، هیچگاه برگی از دفتر فرهنگ ورق نخواهد خورد. خوش­ بیانی و نیک­ گویی است که «دارکوب نامهربان» را به «دارکوب مهربان» تبدیل می­ کند.

«دارکوب مهربان» استعاره «استقامت مشفقانه» است؛ آن راهبرد آشنای قدیمی که «به­ جای آنکه بر تاریکی لعنت فرستی، شمعی بیافروز» و البته با این نکته افزوده که «چشم از این شمع کوچک برمدار! خسته نشو! بایست تا پاداش ایستادگی­ ات را در شادمانی همه پروانه­ ها ببینی».

دیدگاه های خوانندگان این مطلب (۰)

تاکنون هیچ دیدگاهی ثبت نشده است.

بیان دیدگاه

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">